Εκλογικά

Μιας και

α) γίνεται λόγος για αλλαγή του εκλογικού συστήματος και αντικατάστασή με παραλλαγή του γερμανικού συστήματος (πρβλ. προεκλογικό πρόγραμμα ΠΑΣΟΚ, αλλά και ομιλία Ραγκούση στις προγραμματικές δηλώσεις),

β) μέχρι νεωτέρας οι επόμενες εκλογές θα διεξαχθούν με το νόμο Παυλόπουλου, αφού και σύμφωνα με το άρθρ. 54, παρ. 1 του Συντάγματος (όπως τροποποιήθηκε με την αναθεώρηση του 2001 και ισχύει) "[τ]ο εκλογικό σύστημα και οι εκλογικές περιφέρειες ορίζονται με νόμο που ισχύει από τις μεθεπόμενες εκλογές, εκτός και αν προβλέπεται η ισχύς του άμεσα από τις επόμενες εκλογές με ρητή διάταξη που ψηφίζεται με την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθμού των βουλευτών." (δηλ. από 200 τουλάχιστον βουλευτές). Βλ. όμως πρόσφατες δηλώσεις Σαμαρά και Ντόρας, και ομιλία κοινοβουλευτικού εκπροσώπου Παναγιωτόπουλου στη Βουλή. Άρα, αμφίβολο εάν οι επόμενες γίνουν με την παραλλαγή του γερμανικού συστήματος ακόμη και εάν θεσπιστεί.

Σε κάθε περίπτωση, έκανα κάποιες αναλύσεις και για το νόμο Παυλόπουλου και κάποιες πρώτες αναλύσεις για το "γερμανικό μοντέλο":

1) Έκανα μία προβολή του εκλογικού νόμου Παυλόπουλου επάνω στα αποτελέσματα των τωρινών εκλογών (της 4ης Οκτωβρίου). Εάν ίσχυε ο νόμος Παυλόπουλου (που ούτως ή άλλως είναι μια οριακή παραλλαγή του νόμου Σκανδαλίδη - απλά δίνει 50, αντί 40 έδρες μπόνους στο 1ο κόμμα, και αποκλείει τους συνασπισμούς κομμάτων από το μπόνους αυτό) θα είχαμε: ΠΑΣΟΚ 164 έδρες (+4), ΝΔ 90 έδρες (-1), ΚΚΕ 19 (-2), ΛΑΟΣ 15 και ΣΥΡΙΖΑ 12 (-1).

Όσον αφορά την ανθρωπογεωγραφία και τις "καραμπόλες" στις εκλογικές περιφέρειες, επειδή σύμφωνα με τη λογική του εκλογικού νόμου Σκανδαλίδη-Παυλόπουλου, στη Β' κατανομή το μικρότερο σε δύναμη κόμμα διαλέγει 1ο αδιάθετες έδρες, ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχανε την έδρα στην εκλογική περιφέρεια με το μικρότερο αχρησιμοποίητο υπόλοιπο, δηλ. στο Ηράκλειο (Κριτσωτάκης). Επειδή ο ΛΑΟΣ είχε πολύ μικρό υπόλοιπο στο Ηράκλειο δεν θα επηρεαζόταν. Το δε ΚΚΕ εν συνέχεια, θα έχανε τις δυο πιο "αδύναμες" έδρες του δηλ. στην Α' Πειραιώς (Μανωλάκου) και στην Αιτωλοακαρνανία (Μωραϊτης).

Η απώλεια της έδρας της Α' Πειραιώς από το ΚΚΕ θα ήταν αυτή που θα είχε τις περισσότερες παρενέργειες, καθώς η ΝΔ, με 33,02%, οριακά έχασε το 33,33% που θα της επέτρεπε να εκλέξει 2ο βουλευτή ήδη από την Α' κατανομή, και δεν μπόρεσε να τον εκλέξει ούτε από την Β', αφού ο εκλογικός νόμος δίνει προτεραιότητα στα μικρά κόμματα, τα οποία κατέλαβαν και τις 3 αδιάθετες έδρες αυτής της περιφέρειας. Η απελευθέρωση της μιας έδρας από το ΚΚΕ θα έδινε τη δυνατότητα στη ΝΔ (Μελάς) με το μεγάλο αχρησιμοποίητο υπόλοιπο των 21.236 ψήφων να καταλάβει την μια αυτή έδρα. Αυτό σημαίνει ότι θα έχανε όχι μόνο μία (1), άλλα δύο (2) έδρες, στις πιο "αδύναμες" περιφέρειες εκ των 9 συνολικά όπου εξέλεξε βουλευτή από τη Β' κατανομή (αχρησιμοποίητα υπόλοιπα). Αυτές θα ήταν η Αιτωλοακαρνανία (Καραγκούνης) και τα Ιωάννινα (Καλογιάννης).

Τις "κενωθείσες" έδρες, πλην εκείνης της Α' Πειραιώς θα τις κατελάμβανε το ΠΑΣΟΚ. Έτσι, στο Ηράκλειο (που θα γινόταν ΠΑΣΟΚ 6 - ΝΔ 2) θα την κατελάμβανε η κα Σκραφνάκη, στην Αιτωλοακαρνανία (που από ΠΑΣΟΚ 4 - ΝΔ 3 - ΚΚΕ 1 θα γινόταν ΠΑΣΟΚ 6 - ΝΔ 2) θα τις κατελάμβαναν οι κοι Αντωνόπουλος και Κατερινόπουλος, στα δε Ιωάννινα (που αντί ΠΑΣΟΚ 3 - ΝΔ 2 θα ήταν πλέον 4-1) θα την κατελάμβανε ο κος Ζαρμπαλάς). Η Α' Πειραιώς θα ήταν ΠΑΣΟΚ 2 - ΝΔ 2 - ΛΑΟΣ 1 - ΣΥΡΙΖΑ 1, χωρίς δηλ. παρουσία του ΚΚΕ.

Συγκεντρωτικά θα είχαμε:


ΑΠΩΛΕΙΕΣ
ΣΥΡΙΖΑ Ηρακλείου Κριτσωτάκης
ΚΚΕ Α' Πειραιώς Μανωλάκου
ΚΚΕ Αιτωλοακαρνανίας Μωραϊτης
ΝΔ Αιτωλοακαρνανίας Καραγκούνης
ΝΔ Ιωαννίνων Καλογιάννης

ΚΕΡΔΗ
ΝΔ Α' Πειραιώς Μελάς
ΠΑΣΟΚ Ηρακλείου Μιχελογιαννάκης
ΠΑΣΟΚ Αιτωλοακαρνανίας Αντωνόπουλος
ΠΑΣΟΚ Αιτωλοακαρνανίας Κατερινόπουλος
ΠΑΣΟΚ Ιωαννίνων Ζαρμπαλάς


2) Σύμφωνα με το άρθρ. 54, παρ. 2 του Συντάγματος, όπως τροποποιήθηκε με την αναθεώρηση του 2001, "[ο] αριθμός των βουλευτών κάθε εκλογικής περιφέρειας ορίζεται με προεδρικό διάταγμα, με βάση το νόμιμο πληθυσμό της περιφέρειας που προκύπτει, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, από τους εγγεγραμμένους στα οικεία δημοτολόγια, όπως νόμος ορίζει. Τα αποτελέσματα της απογραφής θεωρείται ότι έχουν δημοσιευθεί με βάση τα στοιχεία της αρμόδιας υπηρεσίας μετά την πάροδο ενός έτους από την τελευταία ημέρα διεξαγωγής της."

Αυτό σημαίνει ότι, εάν οι επόμενες εκλογές που θα γίνουν μετά το 2011 (εάν π.χ. οι εκλογές γίνουν στο τέλος της βουλευτικής περιόδου και όχι πρόωρα), γίνουν με τον ισχύοντα νόμο Παυλόπουλου, ο αριθμός των εδρών των εκλογικών περιφερειών θα είναι διαφορετικός από τον τωρινό που ανατρέχει στην απογραφή του 2001 και είναι ήδη παρωχημένος.

Υπολογίζοντας ως κοντινότερη προσέγγιση των εγγεγραμμένων στα δημοτολόγια το 2011, τους εγγεγραμμένους στους εκλογικούς καταλόγους στις βουλευτικές εκλογές της 4ης Οκτωβρίου (και σίγουρα καλύτερη προσέγγιση από την ήδη χρονική απομεμακρυσμένη απογραφή του 2001) βρίσκουμε τις εξής επικείμενες μεταβολές στις έδρες των εκλογικών περιφερειών:


Α' Θεσσαλονίκης -1 (15 από 16)
Β' Θεσσαλονίκης +1 (8 από 7)
Φλώρινας +1 (3 από 2)
Θεσπρωτίας +1 (2 από 1)
Λάρισας -1 (7 από 8)
Μαγνησίας -1 (5 από 6)
Καρδίτσας -1 (5 από 6)
Κεφαλληνίας +1 (2 από 1)
Αιτωλοακαρνανίας -1 (7 από 8)
Αχαϊας -1 (8 από 9)
Ηλείας -1 (5 από 6)
Βοιωτίας -1 (3 από 4)
Α' Αθηνών -2 (15 από 17)
Β' Αθηνών -1 (41 από 42)
Αρκαδίας +1 (4 από 3)
Μεσσηνίας +1 (6 από 5)
Λακωνίας +1 (4 από 3)
Λέσβου +1 (4 από 3)
Σάμου +1 (2 από 1)
Κυκλάδων +1 (4 από 3)
Ηρακλείου -1 (7 από 8)


Παρατηρούμε:

* Μια απρόσμενη αύξηση των εδρών σε νομούς όπως η Φλώρινα, η Αρκαδία, η Μεσσηνία και η Λακωνία. Αυτοί είναι νομοί με ποσοστά αποχής από 40% (Μεσσηνία) έως 51% (Φλώρινα και Λακωνία) που οφείλονται, τολμούμε να εικάσουμε, στους μεγάλους αριθμούς μεταναστευτικών πληθυσμών των δεκαετιών '50, '60, και '70, οι οποίοι εξακολουθούν φυσικά εγγεγραμμένοι στα δημοτολόγια, και, όσοι εξ αυτών (και είναι πολλοί, αρκεί μια επίσκεψη στο Τορόντο για τους Φλωρινιώτες ή στη Νέα Υόρκη για τους Αρκάδες και τους Μεσσήνιους) διατηρούν δεσμούς με τη "μητέρα-πατρίδα" δεν αμελούν την υποχρέωση να ανοίγουν οικογενειακές μερίδες και να εγγράφουν τα παιδιά τους στα δημοτολόγια, τα οποία παιδιά δε, σε αντίθεση με τους ομοίους τους των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης δεν έχουν και την επιλογή της μεταδημότευσης στον τόπο κατοικίας τους!

* Απώλεια 3 εδρών στη Θεσσαλία (Λάρισα, Μαγνησία, Καρδίτσα)

* Απώλεια 3 εδρών στη Δυτική Ελλάδα (Αιτωλοακαρνανία, Αχαϊα, Ηλεία)

* Μετατόπιση 1 έδρας από την πόλη της Θεσσαλονίκης στο νομό

* Επανάκτηση status διεδρικής από τη Θεσπρωτία που τo είχε χάσει το 2001

* Διεδροποίηση της Κεφαλλονιάς και της Σάμου που ήταν μονοεδρικές όσο μπορεί να θυμάται κανείς!

* Τη Λέσβο να γίνεται ξανά 4εδρική - γενικά +3 έδρες για το Αιγαίο μαζί με την εξτρά έδρα των Κυκλάδων

* Την Α' Αθηνών να χάνει 2 έδρες, την Β' Αθηνών μία, αλλά και τη Βοιωτία να χάνει 1 έδρα.

3) Χρησιμοποιώντας αυτήν ακριβώς τη βάση των εγγεγραμμένων εκλογέων των εκλογών της 4ης Οκτωβρίου, με την προοπτική ότι οι επόμενες εκλογές θα γίνουν μετά την απογραφή του 2011, και έχοντας τα στοιχεία αυτά ως πλησιέστερη δυνατή προσέγγιση αυτή τη στιγμή της μέλλουσας απογραφής, και υποθέτοντας 160 ΜΟΝΟΕΔΡΙΚΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ, όπως είναι και το πιθανότερο σενάριο, λαμβάνοντας δε υπ΄ όψιν τις εξής υποθέσεις:

a. Μια εκλογική περιφέρεια αποτελεί πλήρη μονοεδρική ακόμη και αν έχει πολύ λίγο πληθυσμό. Π.χ. η Λευκάδα είναι αυτόνομη μονοεδρική παρότι δεν έχει επαρκή πληθυσμό

b. Κάθε μονοεδρική αποτελείται από δήμους αποκλειστικά και μόνο μιας και του ιδίας παλαιάς εκλογικής περιφερείας (γενικά νομού)

καταρτίσαμε την παρακάτω κατανομή νέων μονοεδρικών περιφερειών ανά υφιστάμενη εκλογική περιφέρεια:


ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ "ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΟΝΟΕΔΡΙΚΩΝ ΜΕ ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
(""ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ"" - 160 ΜΟΝΟΕΔΡΙΚΕΣ)"
Έβρου 3
Ροδόπης 2
Ξάνθης 2
Δράμας 2
Καβάλας 2
Α' Θεσσαλονίκης 8
Β' Θεσσαλονίκης 4
Σερρών 4
Χαλκιδικής 2
Κιλκίς 2
Πέλλας 2
Ημαθίας 2
Πιερίας 2
Φλώρινας 1
Κοζάνης 3
Καστοριάς 1
Γρεβενών 1
Ιωαννίνων 3
Άρτας 1
Θεσπρωτίας 1
Πρέβεζας 1
Λάρισας 4
Μαγνησίας 3
Τρικάλων 3
Καρδίτσας 2
Κέρκυρας 2
Λευκάδας 1
Κεφαλληνίας 1
Ζακύνθου 1
Αιτωλοακαρνανίας 4
Αχαίας 4
Ηλείας 3
Φθιώτιδας 3
Ευρυτανίας 1
Φωκίδας 1
Βοιωτίας 2
Ευβοιας 3
Α' Αθηνών 8
Β' Αθηνών 23
Α' Πειραιώς 3
Β' Πειραιώς 4
Αττικής 7
Κορινθίας 2
Αργολίδος 2
Αρκαδίας 2
Μεσσηνίας 3
Λακωνίας 2
Λέσβου 2
Χίου 1
Σάμου 1
Κυκλάδων 2
Δωδεκανήσου 3
Χανίων 2
Ρεθύμνης 1
Ηρακλείου 4
Λασιθίου 1
ΣΥΝΟΛΟ 160


Εδώ πραγματικά υπάρχει πάρα πολύ δουλειά για τον εκλογικό νομοθέτη, καθώς τέτοια επαναχάραξη των εκλογικών περιφερειών σε επίπεδο μικρότερο (αλλά και μεγαλύτερο) του νομού δεν έχει υπάρξει από την δεκαετία του 1950 και εντεύθεν. Με το Ν. 3822/1958, άρθρ. 1, παρ. 1 "Περιφέρεια προς εκλογήν βουλευτών ορίζεται ο Νομός" και με την παρ. 2 ορίστηκαν οι εξαιρέσεις των Α' Αθηνών, Β' Αθηνών, Α' Πειραιώς, Β' Πειραιώς, Α' Θεσσαλονίκης ("Αποτελούν ιδίαν εκλογικήν περιφέρειαν, αποσπώμεναι του οικείου Νομού") θέτοντας κατά βάση το σύστημα εκλογικών περιφερειών το οποίο ίσχυσε για 50 χρόνια και το οποίο ισχύει και σήμερα.

Στις εκλογές του 1956 ("τριφασικό σύστημα", Ν. 3457/1955) που προηγήθηκαν, το σύστημα των εκλογικών περιφερειών - νομών ήταν στο πρωτόλειό του στάδιο, με εξαιρέσεις τον δήμο Αθηναίων, την Πειραιώς και Νήσων, το Υπόλοιπο Αττικής και Βοιωτίας (δεν υπήρχε Β' Αθηνών ή Β' Πειραίως - ανήκαν στο Υπόλοιπο), τους νομούς Αιτωλίας και Ακαρνανίας και Ευρυτανίας, τους νομούς Φθιώτιδος και Φωκίδος, τους νομούς Αργολίδος και Κορινθίας, τους νομούς Λαρίσης και Μαγνησίας, τους νομούς Καρδίτσης και Τρικάλων, τους νομούς Άρτης, Λευκάδος και Πρεβέζης, τους νομούς Θεσπρωτίας και Ιωαννίνων, τους νομούς Καστοριάς και Φλωρίνης και τέλος τους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης.

Όμως, ήδη αυτό το τριφασικό σύστημα, παρά τις ομαδοποιήσεις κάποιων νομών σε ζευγάρια ήταν όπως είπαμε στην πρωτόλεια μορφή του το σύστημα εκλογικών περιφερειών - νομών που με τις γνωστές 5 εξαιρέσεις ισχύει μέχρι και σήμερα. Όμως μέχρι και το 1952 ίσχυε ένα διαφορετικά σύστημα, στενότερης εκλογικής περιφέρειας, με το οποίο ομοιάζει το σύστημα της μονοεδρικής. Μάλιστα, το σύστημα εκείνο, το οποίο για τελευταία φορά ίσχυσε στις εκλογές του 1952 (Ν. 2228/1952) ήταν ανισομερές, υπό την έννοια ότι στη Παλαιά Ελλάδα ίσχυε στενότερη, στις δε Νέες Χώρες ευρύτερη εκλογική περιφέρεια.

Ν. 2228/1952 Άρθρον 1
1. Περιφέρεια προς εκλογήν βουλευτών είναι, εν μεν ταις παλαιαίς χώραις η Επαρχία, εν δε ταις νέαις η περιφέρεια του Πρωτοδικείου
[Εξαιρέσεις:]
5. Ο Πρώην Δήμος Αθηναίων, αποσπώμενος της Επαρχίας Αττικής, αποτελεί ιδίαν εκλογικήν περιφέρειαν.
6. Επίσης ο Πρώην Δήμος Πειραιώς, αποσπώμενος της Επαρχίας Αττικής, αποτελεί ιδίαν εκλογικήν περιφέρειαν.
7. Ο Νομός Κιλκίς αποτελεί ιδίαν εκλογικήν περιφέρειαν.
8. Αι Επαρχίαι Αιγίνης και Ύδρας αποτελούν μίαν εκλογικήν περιφέρειαν. Επίσης μίαν εκλογικήν περιφέρειαν αποτελούν και αι Επαρχίαι Κερκύραν και Παξών.

Και εγείρονται πολύ σοβαρά ερωτήματα για το πώς θα γίνει ο διαχωρισμός εντός των νομών. Υπάρχει δε πεδίο δόξης λαμπρό για gerrymandering, ή για να ασκηθεί φτηνή αντιπολίτευση για gerrymandering. Αλλά υπάρχουν και νομοί που τα πράγματα είναι πολύ κρίσιμα. Π.χ. : Πως θα χωριστούν οι 2 εκλογικές περιφέρειες στη Ροδόπη και στην Ξάνθη; Πώς θα εξασφαλισθεί ότι θα βγαίνει σίγουρα ένας Μουσουλμάνος και ένας Χριστιανός βουλευτής στο νομό; Και πως θα αισθανθούν π.χ. οι χριστιανοί εκεινοί που θα πέσουν στην περιφέρεια που νομοτελειακά θα βγάζει μουσουλμάνο βουλευτή; Αλλά εδώ χρειάζεται πάρα πολύ μεγάλη ανάλυση νομό προς νομό και δήμο προς δήμο.